De termen hooggevoelig en hoogsensitief worden vaak door elkaar gebruikt, alsof het synoniemen zijn. Zo gebruiken ze in Nederland zowel de term hooggevoelig als hoogsensitief, hoewel de auteur het over hoogsensitiviteit heeft. In België is de term hoogsensitiviteit goed ingeburgerd EN wordt er een wezenlijk verschil gemaakt tussen beide ‘termen’. Het is allemaal verwarrend en met dit artikel wil ik het onderscheid tussen beiden beschrijven.
1. Wat hooggevoelig?
Hooggevoelig is een (over)emotionele reactie. Het is een soort alarmbel van het zenuwstelsel dat het even genoeg is geweest. Als de stress zich opstapelt of als je al een paar nachtjes weinig geslapen hebt, kan je emotioneler reageren. Ik spreek vaak over een kort lontje. Je weent om het minste of je irriteert je aan alles en iedereen. Ook je oude angsten komen weer naar boven.
Traumatische ervaringen of onverwerkte trauma’s zijn eveneens oorzaken van hooggevoeligheid. Daar kom ik later in dit blog nog op terug.
2. Wat is hoogsensitief? (HSP)
Hoogsensitiviteit is geen aandoening. Het is een aangeboren persoonlijkheidskenmerk, een stukje temperament dat je maakt wie je bent. Geen handicap, aandoening of stoornis. Hoogsensitiviteit is aangeboren en je hebt het voor het leven, net als je haarkleur of de kleur van je ogen. Je kan niet op een bepaald moment hoogsensitief worden. Je kan je er wel vroeg of laat bewust van worden en jouw ‘handleiding’ leren kennen. Onderzoek toont aan dat 15 à 20% van de mensen hoogsensitief is.
Hoogsensitieve personen vangen meer prikkels op. De hersenen beschikken namelijk niet over de filter die binnenkomende informatie sorteert op hoofd- en bijzaken, belangrijk en niet-belangrijk. Je merkt dus dingen op die minder sensitieve personen ontgaan en je hebt tijd nodig om al die info diepgaand te verwerken.
Gevolgen daarvan zijn dat je sneller overprikkeld raakt, emotioneel intenser reageert en je je sterk bewust bent van subtiele signalen in de omgeving.
Als je rekening houdt met jouw hoogsensitieve behoeften, dan hoef je als HSP geen last te hebben van hooggevoelige reacties. Dan wordt je hoogsensitiviteit net een talent en jouw unieke kracht.
Ben je hoogsensitief én hooggevoelig?
Zoals je ondertussen weet krijg je als hoogsensitieve persoon meer prikkels binnen. Dit creëert stress. De overload aan informatie uit de omgeving (de ruimte, de mensen, de indrukken, …) zorgt voor een snelle en intense overprikkeling van het emotionele brein. Je kan sneller overstuur raken en emotioneel reageren. Als je niet voldoende tijd neemt om die prikkels te verwerken, stapelt de stress zich op en kan dat leiden tot hooggevoelige reacties en/of verhoogde psychische kwetsbaarheid. Je bent vatbaarder voor stress gerelateerde aandoeningen zoals depressie, burn-out, …
Ben je hoogsensitief en niet hooggevoelig?
Als je als hoogsensitieve persoon genoeg tijd neemt voor jezelf, goed voor je zelf zorgt en eventuele trauma’s verwerkt, hoef je geen hooggevoelige reacties te hebben. Het is een kwestie van jouw handleiding te kennen, weten waar jij energie van krijgt en welke zaken jou overprikkelen. De balans vinden waar jij je goed bij voelt.
Ben je niet hoogsensitief en hooggevoelig?
Mensen zonder aangeboren hoogsensitiviteit kunnen gevoelig reageren bij hoge stress, denk maar als je als mama alle ballen in de lucht probeert te houden: huishouden, fijne job, tijd met partner, tijd met kids, me time… en je de lat voor jezelf erg hoog legt. Dan zit je zo in een burn-out als je even niet oplet.
Ook na een traumatische ervaring ben je vaak hooggevoeliger, je bent meer op je ‘qui vive’, in ‘alarmstand’ om de eventuele dreiging beter te detecteren.
Ook bij bepaalde psychische aandoeningen kan je hooggevoelig reageren.
Ben je niet hoogsensitief en niet hooggevoelig?
80 tot 85% van de mensen is niet hoog sensitief. Als je geen psychische aandoening hebt, je trauma’s hebt verwerkt en je in balans bent met je zelf, reageer je niet hooggevoelig.
3. Vanwaar die verwarring tussen hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit?
Sterke emotionele reacties zijn makkelijk waarneembaar. Denk maar aan agressieve uitlatingen (fysiek en via taal), wenen, … Het is niet altijd eenvoudig om te weten of dit door een eerder trauma is of door aangeboren hoogsensitiviteit. Midden jaren ’90 introduceerde de Amerikaanse onderzoekster Elaine Aron het begrip HSP – ‘Highly Sensitive Person’. In de eerste onderzoeken werd een negatief beeld geschetst omdat het vooral ging over HSP’s die last hadden van hun hoogsensitiviteit. Op deze manier werd hooggevoeligheid een intrinsiek kenmerk van een HSP.
Later onderzoek door o.a. prof. Dr. Elke Van Hoof hebben aangetoond dat hooggevoeligheid een mogelijk maar niet noodzakelijk gevolg is van hoogsensitiviteit. Je kan dus ook hoogsensitief zijn zonder hooggevoelig te zijn.
Een ander punt dat mee speelt is de Nederlandse vertaling van het Engelse ‘sensitive’. Zo zijn er o.a. de synoniemen ‘gevoelig’ en ‘sensitief’. In de dagelijkse spreektaal is dat misschien zo. Binnen de psychologische context is er echter een groot verschil. Sensitiviteit gaat namelijk specifiek over een gevoel ten gevolge van zintuig vb. je kan niet tegen wol op je huid. ‘Gevoel’ daarentegen is een begrip met een ruimere inhoud vb. een intens gevoel van eenzaamheid.
4. Ben jij hoogsensitief en/of hooggevoelig?
Het is niet altijd eenvoudig om te weten of je nu hooggevoelig of hoogsensitief bent. Vaak heb je onbewust overlevingsstrategieën uitgewerkt voor vb. onverwerkte trauma’s waardoor je hooggevoeliger reageert. Net zoals ik. Toen ik 10 was, werd mijn moeder blind. Tuurlijk had dit een serieuze impact op ons gezin.
Iedere gezinslid reageert daar anders op. Zo ging mijn extraverte broer (hij was toen 7) aan iedereen vragen wat dat nu juist was. Ik kroop in mijn schulp en wou zelf zo min mogelijk tot last zijn, mijn ouders hadden het al moeilijk genoeg. Ik leerde er zelf mee om te gaan op een manier die toen het best bij mij paste.
Ik was 18 toen ik voor het eerst echt aan die verwerking begon. Later nam ik dit proces in stukjes en beetjes op en het is ‘still on going’.
Ik had veel hooggevoelige reacties: agressief, woede uitbarstingen, kort lontje, … en ik had heel veel nood aan slaap (makkelijk zo’n 9u per nacht). Zelf kwam ik er pas achter dat ik hoogsensitief ben rond mijn 40ste.
Toen mijn mini me’s gedrag vertoonden dat ik moeilijk kon plaatsen, dat ik niet begreep en waar ik ook bij verschillende instanties (Kind en Gezin (BE), Consultatiebureau (NL), opvang, boeken zoals ‘oei ik groei’, …) geen gehoor vond, ging ik zelf op zoek. Vanuit het gevoel dat er een oplossing moet zijn, dat er ergens een reden voor is sloeg ik andermaal het ‘alternatieve’ pad op.
Zo kwam ik bij de hoogsensitiviteit terecht. Door mij hierin te verdiepen en voor mezelf klaarheid te scheppen, vielen er veel puzzelstukjes op zijn plaats. Niet alleen voor mezelf, maar ook voor mijn kinderen. Ook zij zijn beiden hoogsensitief. Nu kan ik hun gedrag beter plaatsen, begrijp hen beter en durf nog meer op mijn intuïtie te vertrouwen.
Door inzicht te krijgen in mezelf, kreeg ik ook inzicht in mijn kinderen. Alle drie zijn wij hoogsensitief, alle drie hebben wij andere noden, behoeften en onze uitdagingen. Door hier al vroeg mee rekening te houden in de opvoeding, kan ik hun mijn lijdensweg besparen, hen concrete handrepen meegeven die passen bij wie ze zijn. Zo hebben ze een rugzak vol tools om sterker in het leven te staan.
Wil jij graag weten of je hooggevoelig of hoogsensitief bent?
Het is best een lastige klus om daarachter te komen. Ik wil jou dit geploeter besparen zodat jij eindelijk komaf kan maken met die onzekerheid en weet waar jouw kracht ligt. Je krijgt niet alleen meer inzicht in je zelf maar ook meer inzicht in het gedrag van je zoon of dochter.
Via een Insight Inside Check-up geef ik jou zekerheid en concrete tips om hiermee aan de slag te gaan.
Klik op onderstaande knop voor meer info!